Perfectie loslaten kan een uitdaging zijn. Dat komt vooral doordat jouw perfecte plaatje geschetst wordt door je conditionering. Dat wat je van je ouders hebt meegekregen, hoe je omgeving je beïnvloed heeft en dat wat je op school geleerd hebt. Al die dingen vormen samen hoe jij de wereld ziet; in wat voor soort huis je wilt wonen, het soort baan wat je nastreeft, hoe je partner eruit moet zien. Het loslaten van deze geloofsovertuigingen is vaak pijnlijk, omdat je op zelfonderzoek uit moet en met de resulaten vaak niet in overeenstemming zijn met je omgeving.
Wat is perfectioneren
Perfectioneren heeft weinig te maken met jezelf verbeteren. Of je omstandigheden. Of de situatie.
Wat perfectionisme wel is, is het verzamelen van goedkeuring. Van het najagen van bevestiging. Die jacht op bevestiging is vooral weggelegd voor mensen die in hun jonge jaren werden gecomplimenteerd om hun prestaties en successen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan uiterlijk, sport, cijfers, het volgen van regels en het behagen van mensen. Naarmate ze ouder worden nemen ze de gevaarlijke en slopende geloofsovertuiging aan dat hun identiteit afhankelijk is van wat ze bereikt hebben én hoe ze het bereikt hebben. Dit motiveert om de niet te winnen strijd met perfectionisme aan te gaan.
De please-ende perfectionist
Een perfectionist is dus vaak (onbewust) gericht op anderen en vraagt zich continue af wat mensen van ze denken.
Wie herkent zichzelf hierin?
Voor mij gold dat ik vooral aangemoedigd werd in mijn jongere jaren om anderen te behagen. Om te please-en. Ik ben dan ook herstellende perfectionist op het gebied van anderen behagen.
Kenmerken van een pleaser zijn niet weten wie jezelf bent, omdat je altijd druk bent met andermans behoeften. Ik ging hierdoor continue over mijn grenzen, omdat ik mijn eigen grenzen niet kende. Ik zei nagenoeg nooit nee en deed daarom nog weleens iets waar ik totaal geen zin in had.
Dit zie ik trouwens heel duidelijk terug in mijn familielijn. Het komt dus niet uit de lucht vallen zeg maar.
Overigens gaat het een stuk beter tegenwoordig. Eigenlijk vanaf het moment dat ik ervoor koos om mijn eigen dromen en doelen een hogere prioriteit te geven.
Het verschil tussen perfectionisme en uitmuntendheid
Goed om te onthouden is dat er een duidelijk onderscheid is tussen perfectionisme en een gezond streven naar succes of uitmuntendheid.
Perfectionisme heeft een destructieve natuur, omdat je iets buiten jezelf zoekt. Namelijk, goedkeuring van anderen.
Het nastreven van uitmuntendheid komt vanuit een intrinsieke motivatie en is juist heel gezond. Er is immers oog voor kwaliteit en kernwaarden. Goede planning, organisatie, het verzorgde uiterlijk of de duidelijke communicatie die daaruit voortvloeit mag je van jezelf én anderen verwachten.
Je kunt het verschil tussen perfectionisme en het nastreven van uitmuntendheid herkennen wanneer je eerlijk naar jezelf durft te kijken: is wat je doet in lijn met wie jij bent of doe je dit voor een ander?
Een niet te winnen strijd met een zelfvernietigend geloofssysteem
Perfectionisme voedt de primaire gedachte dat als je er perfect uitziet en alles perfect doet, dat je dan pijnlijke gevoelens kunt vermijden of op z’n minst het risico erop kunt beperken. Denk bij die pijnlijke gevoelens aan schuld, schaamte en oordelen.
Daarbij is het goed om te onthouden dat perfectionisme geen eindstreep kent. Het is een onbereikbaar doel.
Een behoorlijk zelfvernietigend geloofssysteem dus.
Verslaafd aan perfectie
Als verdieping op bovenstaande is het goed om je te realiseren dat het nastreven van perfectie ontzettend verslavend is. Wanneer je continue schaamte, schuld of oordelen in ontvangst neemt activeert dit iets in jou.
Namelijk het geloof dat je niet goed genoeg bent.
Die oordelen, schaamte en schuldgevoelens worden altijd veroorzaakt door mensen die niet gelukkig zijn met zichzelf en dit op jou projecteren. Maar in plaats van de gebrekkige logica achter perfectionisme in twijfel te trekken, activeren deze mensen het perfectionisme op een diepere laag. Het zet nog meer aan tot een gedetailleerdere zoektocht om het een volgende keer nog veel beter, sneller en mooier te doen.
Kortom, perfectionisme zorgt ervoor dat we schaamte, oordeel en schuld voelen. Dit leidt vervolgens tot nog meer schaamte, oordeel en schuld. Namelijk: “Het is mijn schuld dat xyz”, “ik voel me zo omdat ik niet goed genoeg ben”. Dit is overigens het moment dat je op moet passen dat je niet de slachtofferrol aanneemt. Daar kom ik in een ander blog nog eens op terug.
Perfectionisme loslaten om te leven vanuit verbinding
We zijn allemaal neurobiologisch ingesteld op het ons aantrekken wat andere mensen van ons vinden. Je loopt er daarom nooit helemaal voor weg. Perfectie loslaten is echter mogelijk. Daarbij is het belangrijk om onderscheid te maken van wie je wat aanneemt en van wie niet.
Een gezond streven zou zijn om te accepteren dat je in andermans ogen dingen niet goed doet. Dat je niet aan ieders verwachting kunt voldoen. Dat je pas iets voor een ander kunt betekenen, als je eerst goed voor jezelf zorgt.
Mensen van wie je wel wat wilt aannemen zijn niet de ja-knikkers of mensen die vanuit hun eigen onvrede jou gaan vertellen hoe het beter, mooier, sneller kan.
Mensen die van je houden en bereid zijn de tijd te nemen om je van constructieve feedback te voorzien zijn waardevolle mensen in je leven. Dat zijn namelijk mensen die je vertellen wanneer wat je zegt of doet niet klopt en je desondanks ondersteunen en er voor je zijn. Ze veroordelen je niet. Ook als ze het niet met je eens zijn. Het is belangrijk om altijd een aantal van dit soort mensen in je kring te hebben.
Heb het lef om je kwetsbaar op te stellen
Uit onderzoek van Dr. Brené Brown blijkt dat kwetsbaarheid de plek is waar angst, teleurstelling en verdriet hun kern vinden. Je zou dus denken dat kwetsbaarheid vermeden moet worden om perfectie los te laten. Tegelijkertijd worden ook de emoties liefde, empathie, innovatie, creativiteit, verbondenheid en vreugde geboren vanuit jezelf kwetsbaar opstellen.
Wanneer je perfectie los wilt laten is het dus zaak om je kwetsbaar op te blijven stellen, ondanks het risico op de negatieve emoties die je het allerliefst wilt ontwijken.
De sleutel ligt in jezelf weerbaar maken tegen negatieve emoties. Het feit is dat er altijd onzekerheden, teleurstellingen en risico’s in het leven zijn. Daar loopt niemand voor weg. Je kunt je er wel weerbaar tegen maken door je mentale kracht te versterken. Door dapper te zijn. Door het avontuur op te zoeken.
Het leven gaat niet om winnen of verliezen
In een wereld waar goed nooit goed genoeg is kun je niet winnen of verliezen. Wat je na zou moeten streven is tevredenheid. Je niet continu afvragen of het leuker is op de plekken waar je niet bent. Jezelf niet wijsmaken dat het leven gemakkelijker zal zijn wanneer je een bepaald geldbedrag op je bankrekening hebt staan. Dat die nieuwe kleren het verschil voor je gaan maken.
Tevredenheid is het resultaat van een moedig leven. Van leven met lef. Van het loslaten van patronen die je niet meer dienen en achterhaalde geloofsovertuigingen. Tegelijkertijd heb je die mentale kracht nodig om verleidingen te weerstaan die overigens na verloop van tijd hun kracht verliezen.
Kiezen voor moed is ongemakkelijk. Je weet van tevoren namelijk niet wat je terug gaat krijgen voor de dingen die je loslaat. Loslaten betekent vaak ook afscheid nemen van mensen die je niet meer dienen. Voor velen een pijnlijke kwestie. Uit ervaring kan ik je echter vertellen dat je ontzettend blij gaat zijn wanneer je de moed toont om stappen op het pad van een tevreden leven te zetten. Het leven gaat van een opgave naar een leven waarin je je kunt laten leiden vanuit het vertrouwen dat de wereld het beste met je voor heeft.
